Iedereen is weleens overprikkeld, maar als hoogsensitief persoon raak je sneller overprikkeld dan de gemiddelde mens. Bijvoorbeeld wanneer je lang in een drukke omgeving bent geweest of veel dingen te doen hebt. Je hebt hierdoor weinig tijd voor jezelf, waarin je kunt opladen en alle prikkels die je hebt opgevangen kunt verwerken. Ook kan overprikkeling ontstaan door veel gepieker. Dit is vervelend, want hierdoor voel je je al snel moe en gestrest. Ik vertel je hoe je kunt omgaan met overprikkeling en wat je kunt doen om ervoor te zorgen dat je minder snel overprikkeld raakt.
Wat is overprikkeling?
Alle informatie die via onze zintuigen binnenkomt, noemen we prikkels. Alles wat je ziet, voelt, ruikt, hoort en proeft, is dus een prikkel. Deze prikkels worden door de hersenen opgevangen en verwerkt. Lukt het de hersenen niet meer goed om de binnenkomende prikkels te verwerken, dan is er sprake van overprikkeling. Het is belangrijk dat je leert omgaan met overprikkeling, om lichamelijke en mentale klachten te voorkomen.
Als reactie op de overprikkeling wordt door ons lichaam het stresshormoon cortisol geproduceerd. Het lichaam denkt dat er sprake is van een noodsituatie en maakt zich klaar om te vechten, vluchten of bevriezen. Wanneer er echt sprake is van een noodsituatie, daalt het cortisolgehalte nadat het gevaar is geweken.
Is er sprake van overprikkeling en blijven de prikkels maar binnenkomen, dan blijft het lichaam in de stressstand staan. Het stresshormoon kan lange tijd in het lichaam aanwezig blijven; in het ergste geval zelfs jaren. Hierdoor voel je je constant gestrest en liggen er allerlei lichamelijke en mentale klachten op de loer. Zorg er daarom voor dat je minder snel overprikkeld raakt en leert omgaan met overprikkeling.
Overprikkeld kenmerken
Nu vraag je je vast af hoe je overprikkeling herkent. Er is onderscheid tussen acute overprikkeling en chronische overprikkeling. Acute overprikkeling is overprikkeling op de korte termijn, bijvoorbeeld wanneer je op een druk feest bent. Er is sprake van chronische overprikkeling wanneer je continu meer prikkels binnenkrijgt dan je kunt verwerken.
Kenmerken acute overprikkeling
- Plotseling gevoel van angst
- Gevoel dat je wordt overweldigd
- Hartkloppingen
- Zweten en opvliegers
- Blozen
- Concentratieverlies
- Gevoel van kortsluiting in je hoofd
- Plotselinge pijn in hoofd of buik
- Misselijkheid
- Spierspanningen
- Vermoeidheid
- Leeg gevoel
Kenmerken chronische overprikkeling
- Overweldigd voelen
- Constant uitgeput zijn
- Faalangst
- Slaapproblemen
- Geïrriteerd zijn
- Snel boos worden
- Versnelde hartslag in rust
- Chronische pijn
- Onverklaarbare lichamelijke klachten
- Gespannen spieren en spierknopen
- Gevoel van hopeloosheid
- Onverklaarbare huilbuien of juist emotieloos zijn
Natuurlijk is ieder mens uniek en de kenmerken zullen daarom ook per persoon verschillen.
Overprikkeld als hsp
Mensen die hoogsensitief zijn, krijgen van nature meer prikkels binnen dan gemiddeld. We hebben als het ware een soort voelsprieten, die ieder detail oppikken. Hoogsensitieve personen zijn daardoor sneller overprikkeld. Als hsp niet kunnen ontspannen, brengt een groot risico op overprikkeling met zich mee.
Herken jij je in één of meerdere van de bovenstaande kenmerken, dan ben je waarschijnlijk ook overprikkeld. Voldoe je ook aan de hoogsensitiviteit kenmerken? Dan is de kans groot dat jij ook een hsp’er bent. Door de overprikkeling ben je niet alleen hoogsensitief, maar ook hooggevoelig. En nee, deze twee termen betekenen niet precies hetzelfde. Lees er alles over in de blog Hoogsensitiviteit en hooggevoeligheid: wat is het verschil?
6x omgaan met overprikkeling hsp
Hoogsensitief zijn is een mooie eigenschap, waardoor je het leven intenser beleeft. Het is daarom als hsp’er belangrijk om te leren omgaan met overprikkeling om de klachten die je hebt aan te pakken en te voorkomen. Want, kun je als hoogsensitief persoon goed omgaan met overprikkeling en weet je hoe je overprikkeling voorkomt, dan kun je floreren als hsp’er en intens van het leven genieten.
Hoe omgaan met overprikkeling als hoogsensitief persoon?
Door goed om te gaan met overprikkeling, kun je alle positieve eigenschappen van het hoogsensitief zijn benutten. Maar hoe ga je als hsp’er om met overprikkeling? Helaas is er niet één ‘recept’ dat voor elke hsp’er werkt. Het is belangrijk om bij jezelf na te gaan wat voor jou werkt en wat je rustig maakt. Ook is er verschil in de aanpak van acute overprikkeling en chronische overprikkeling.
1. Als hsp’er omgaan met acute overprikkeling
Ben je aan het winkelen, op een feestje of op een andere drukke plek, en merk je dat het plotseling even te veel wordt? Kun je alle prikkels om je heen niet meer verwerken? Dan is het belangrijk dat je uit de situatie gaat om te ontprikkelen. Ga naar huis als het kan. Kan dit niet, zoek dan een rustige plek op, met weinig prikkels. Hier kun je dan tot jezelf proberen te komen. Zelf ga ik weleens 5 minuutjes op het toilet zitten. Of ik pak mijn AirPods erbij en zet rustgevende muziek op.
Misschien is het ook mogelijk om even een wandeling te maken, zodat je kunt opladen in de natuur. Blijf in ieder geval niet in de situatie, maar luister naar je gevoel en pak acute overprikkeling aan. Voel je daar vooral niet schuldig over, want je hebt het nodig.
Kom je thuis na een prikkelvolle dag? Dan is het belangrijk dat je ook echt rust neemt. Zo kun je ontprikkelen en chronische overprikkeling voorkomen. Misschien heb je een bepaalde hobby die je helpt bij het omgaan met overprikkeling, zoals tekenen, puzzelen of muziek maken. Ga lekker uitwaaien op het strand of wandelen in het bos, om op te laden in de natuur. Er zijn vast activiteiten waarvan je weet dat deze je helpen overprikkeling te voorkomen, maar bedenk wel dat het echt belangrijk is dat zo’n activiteit je helpt te ontspannen en je niet nog meer prikkels bezorgt.
2. Niet op een schermpje turen, maar in een boek
Veel mensen denken dat ze ontspannen door lekker even op hun telefoon door sociale mediapagina’s te scrollen, maar het tegendeel is waar. Sociale media brengen veel prikkels met zich mee en zorgen ervoor dat je juist nog meer prikkels binnenkrijgt. Daarnaast zijn veel hoogsensitieve mensen ook extra gevoelig voor het licht dat een telefoon, tablet of laptopscherm uitstraalt.
Datzelfde geldt voor negatieve (nieuws)berichten en meningen van (on)bekenden die je langs ziet komen. In plaats van turen naar een schermpje, kun je beter een boek lezen. Voor veel hsp’ers is lezen een erg ontspannende activiteit, die hen helpt te ontprikkelen. Wat je leest maakt niet zo veel uit, zolang het maar iets is wat je leuk vindt en waar je plezier aan beleeft. In fictie kun je helemaal verdwalen, van non-fictie kun je vaak wat leren. Wil je meer lezen over hoogsensitiviteit? Neem dan eens een kijkje bij de 5x de beste boeken voor hsp’ers.
3. Niets doen is ook goed
Af en toe niksen is ook goed. Júist goed, moet ik eigenlijk zeggen. Een moment voor jezelf nemen, door op je bed te liggen met je ogen dicht, bijvoorbeeld. Zet een lekkere kop thee en drink hem op terwijl je naar buiten staart. Of kies voor een diepe ontspanning op een spijkermat. Eventueel kun je hier een rustgevend muziekje bij opzetten of wat mindfulness-oefeningen doen. Luister naar je gevoel. Waar heb je behoefte aan? Weet je het niet, probeer dan ‘gewoon’ iets. Kijk naar wat werkt voor jou, zodat je beter kunt omgaan met overprikkeling.
4. Als hsp’er omgaan met chronische overprikkeling
Voel jij je constant gespannen en lukt het niet om te ontspannen? Dan is de kans groot dat er sprake is van chronische overprikkeling. Bij hoogsensitieve personen gebeurt dit wanneer ze niet de mogelijkheid hebben om de vele prikkels die ze dagelijks binnenkrijgen, te verwerken.
Wil je als hsp’er chronische overprikkeling aanpakken, dan moet je aanpassingen doen in je leven. Het is zaak om voldoende rustmomenten in te bouwen, waarop je kunt ontspannen. En nee, dat is niet zwak. Ga na een drukke werkdag niet ook nog naar een etentje bij vrienden, maar neem een moment voor jezelf om bij te komen en voel je vooral niet schuldig.
Natuurlijk kun je wel leuke activiteiten blijven doen. Het is belangrijk dat je deze activiteiten goed plant. Het draait om balans. Ga bijvoorbeeld eten bij vrienden op een dag dat je verder geen verplichtingen hebt. Zo beperk je de prikkels die je op die dag binnenkrijgt en blijf je een leuker mens, zowel voor jezelf, als voor je omgeving.
5. ‘Nee’ is ook oké
Leer ‘nee’ te zeggen en voel je niet schuldig naar andere mensen toe. Een ‘nee’ voor anderen is een ‘ja’ voor jezelf. Wees lief voor jezelf en trakteer jezelf eens op iets wat je fijn vindt, zoals een massage. Want het krijgen van een massage is ook een goede manier om met (chronische) overprikkeling om te gaan. Het brengt je in een staat van ontspanning, zowel lichamelijk als mentaal. Een massage haalt je even uit je hoofd, terug in je lichaam. Iets wat we toch wel een beetje verleerd zijn…
Probeer vooral bewuster in het leven te gaan staan. Misschien is yoga wel wat voor jou. Yoga is goed voor lichaam en geest en kan je helpen met ontspannen. Je wordt er ook flexibeler en sterker van. Of verdiep je eens in mindfulness en leer mindfulness toepassen in je dagelijks leven. Veel hsp’ers zijn hierbij gebaat, omdat het je even stil laat staan in het hier en nu. Niks zweverigs aan, maar heel down to earth.
6. Hsp’er, praat erover
Vergeet ook niet over je hoogsensitiviteit te praten met de mensen om je heen. Leg uit dat je snel overprikkeld bent en tijd voor jezelf nodig hebt om bij te komen. Ze zullen dit vast begrijpen. Ze kunnen je helpen chronische overprikkeling aan te pakken en te voorkomen. Heb je echt het gevoel dat je vastloopt? Ga dan eens praten met een professional. Zo kun je weer grip krijgen op je leven. Dat heeft mij ook heel erg geholpen.
Nu je weet wat overprikkeling is en hoe je kunt omgaan met overprikkeling, hoop ik dat jij ervoor kunt zorgen dat je minder snel overprikkeld raakt. Heb je nog wat meer ontspanningstips nodig? 10x zo ontspan ik als hsp’er is een blog die ik je dan zeker aanraad om te lezen. Natuurlijk wel op een moment dat je niet al overprikkeld bent. Ben je nu, op het moment van lezen, overprikkeld? Leg dan even je scherm weg en probeer tot rust te komen. Ik zie je graag weer terug wanneer je weer ontspannen bent.
